ΤΟ ΠΕΡΙΛΗΨΑΡΙ ΤΟΥ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟΥ ... με οδηγό τον Λένιν. #3

  

    Με διαλεκτική ανάλυση και βασισμένος στις μαρξιστικές αρχές ο Λένιν κατέγραψε πως οι μεταβολές της λειτουργίας της καπιταλιστικής οικονομίας οδηγούν στην γέννηση του ιμπεριαλισμού, όρισε του κανόνες κίνησης του και περιέγραψε τα κύρια γνωρισματά του. Εχει ιδιαίτερη σημασία η προσηλωσή του στις μαρξιστικές αρχές για τον λόγο οτι άμεσα αρχίσαν οι προσπάθειες για διαφορετικές ερμηνείες του φαινομένου του ιμπεριαλισμού απο άλλες θεωρητικές οπτικές, οι οποίες δηλώναν και αυτές με την σειρά τους οτι είναι μαρξιστικές.
Εχει σημασία να παρακολουθήσουμε κάποιες απο αυτές για να κατανοήσουμε με ποιόν ακριβώς τρόπο φτάσαν σε “τερατώδη” συμπεράσματα, που βέβαια έκρυβαν συγκεκριμένους πολιτικούς σκοπούς πολύ γνώριμους στις μέρες μας. Μια τέτοια “διάσημη” προσπάθεια ερμηνείας του ιμπεριαλισμού την επιχείρησε ένας πρώην μαρξιστής. Ο Κάουτσκι. Ισχυριζόμενος οτι παραμένει μαρξιστής, διατύπωσε πως ο ιμπεριαλισμός δεν είναι οικονομική φάση (ή βαθμίδα ανάπτυξης) του καπιταλισμού αλλά πολιτική του ποικιλία. Μία μορφή του. Με άλλα λόγια ο ιμπεριαλισμός δεν ταυτίζεται υποχρεωτικά με τον σύγχρονο καπιταλισμό ή αλλοιώς οτι ο μονοπωλιακός καπιταλισμός μπορεί και να μην είναι αρπακτικός και βίαιος πολιτικά. Ο Κάουτσκι αποσπά την πολιτική του ιμπεριαλισμού απο την οικονομία, έμμεσα διατυπώνοντας πως μπορεί να υπάρξει μονοπωλιακός καπιταλισμός που δεν θα είναι ανταγωνιστικός σε σχέση και ενάντια σε άλλους καπιταλιστές και κατ΄επέκταση αναγκαστικά βίαιος και επεκτατικός. Δηλαδή τα μεγάλα καπιταλιστικά κράτη, όπου έχει αναπτυχθεί ο μονοπωλιακός καπιταλισμός, θεωρητικά κατά τον Κάουτσκι μπορούν να βρούν μορφές ανταγωνισμού που να συνυπάρχουν με μη ιμπεριαλιστικές πολιτικές. Εδώ αρχίζει σταδιακά να διαμορφώνεται ένα τερατώδες συμπέρασμα του Κάουτσκι. Ο μονοπωλιακός ανταγωνισμός μπορεί να διεξαχθεί με “ειρηνικούς” κανόνες, οι οποίοι όταν μεταφερθούν στην εξωτερική πολιτική των καπιταλιστικών κρατών (ούλτραιμπεριαλισμο ή υπέριμπεριαλισμο τον ονόμαζε), θα έχουμε εισέλθει σε μια περίοδο συνένωσης και συμφωνίας των ιμπεριαλιστών όλου του κόσμου και οχι της πάλης αναμεσά τους, στην φάση του σταματήματος των πολέμων στις συνθήκες του καπιταλισμού, στην φάση της απο κοινού εκμετάλλευσης του κόσμου απο το διεθνικά ενωμένο χρηματιστικό κεφάλαιο. Είναι η φάση του “ειρηνικού” ιμπεριαλισμού. Το τερατώδες γεγονός είναι πως ένας κατά δηλωσή του μαρξιστής, αποσπά την προσοχή απο το βάθος των αντιθέσεων που χαρακτηρίζουν τον καπιταλιστικό κόσμο, σκορπώντας φρούδες ελπίδες πως η κυριαρχία του χρηματιστικού κεφαλαίου μπορεί να αμβλύνει και να εξασθενίσει την ανισομετρία και τις αντιθέσεις μέσα στην παγκόσμια οικονομία, ενώ στην πραγματικότητα τις ενισχύει. Απο εδώ κατάγονται και οι επίσης φρούδες ελπίδες περί “κατάργησης” των πολέμων. 

   Ο Λένιν, με στοιχεία της εποχής του, αποδεικνύει πως η καπιταλιστική ανάπτυξη μετά την κυριαρχία του χρηματιστικού κεφαλαίου είναι απαραίτητα ανισόμετρη με ενισχυτική πάντα τάση, αποδεικνύει πως η ανισομετρία γεννά διαταραχές της προυπάρχουσας ισορροπίας που επιλύεται με αναπόφευκτα ξαναμοιράσματα του κόσμου, αποδεικνύει πως στα πλαίσια του καπιταλισμού δεν υπάρχει άλλος τρόπος παρά ο πόλεμος για την επίλυση της αναντιστοιχίας ανάμεσα στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και την συσώρευση του κεφαλαίου απο την μια μεριά και στο μοίρασμα των σφαιρών επιρροής του χρηματιστικού κεφαλαίου απο την άλλη. Αποδεικνύει πως η ιδέα του υπεριμπεριαλισμού απο οικονομική και πολιτική άποψη είναι μια “υπερανοησία”. Αυτές οι θεωρίες στην ουσία είναι απολογητικές του καπιταλισμού που προσπάθησαν να φυτέψουν μέσα στους λαούς ιδέες ενός καλύτερου και πιο ανθρώπινου καπιταλισμού, ιδέες που προσπάθησαν να συνδεθούν οργανικά με συγκεκριμένες πολιτικές δράσεις που τις διαπερνά όλες σαν κόκκινη κλωστή η ύπαρξη δυνατότητας ενός τέτοιου πολιτικού αγώνα που θα μπορεί να “ελέγχει” και να ρυθμίζει την αρπακτικότητα, την βιαιότητα και την βαρβαρότητα του καπιταλισμού χωρίς να χρειάζεται να τον ανατρέψει. Ιδέες που έκτοτε διαψεύσθηκαν οικτρά με δύο παγκόσμιους πολέμους και θα ήταν απίθανο να μην επανέλθουν στο προσκήνιο ειδικά μετά την ήττα του σοσιαλισμού στο τέλος του 20ου αιώνα. Επίσης δεν είναι καθόλου παράξενο που οι “μοντέρνοι” φορείς αυτών των ιδεών στις μέρες μας ... είναι οι ίδιοι και απαράλαχτοι με εκείνους στα χρόνια του Λένιν. Οι οπορτουνιστές.

     

Το μονοπώλιο λοιπόν κατακτά αποφασιστικό ρόλο στην οικονομική και κατ΄επέκταση στην κοινωνική και πολιτική ζωή. Αλλά όπως διδάσκει η διαλεκτική, τα πάντα λειτουργούν με τις αντιθέσεις τους και τις αντιφάσεις τους. Το μονοπώλιο για να μειώσει το κόστος παραγωγής (με σκοπό την αύξηση του κέρδους) έχει την τάση να εντάσει στην παραγωγική διαδικασία τεχνικές βελτιώσεις και ανακαλύψεις και επομένως απο αυτή την πλευρά βοηθά την τεχνική πρόοδο και την γενική κίνηση προς τα μπρός. Απο την άλλη οσο πιο ενισχυμένη θέση έχει το ίδιο μονοπώλιο στο κλάδο που δραστηριοποιείται τόσο πιο εύκολα μπορεί να καθορίζει μονοπωλιακές τιμές, που εξασφαλίζουν το κέρδος χωρίς μάλιστα την ανάγκη να εντάξει νέες τεχνικές ανακαλύψεις στην παραγωγή και αποφεύγοντας έτσι το κόστος τους. Εδώ ο Λένιν αναφέρει παραδείγματα μονοπωλίων που αγοράζουν ευρεσιτεχνίες, για να εμποδίσουν την χρησιμοποιησή τους απο ανταγωνιστές. Εδώ λοιπόν αρχίζουμε να βλέπουμε τις πτυχές του μονοπωλιακού πια ανταγωνισμού. (Εξαρχής είδαμε πως το μονοπώλιο, για να καταφέρει να αποκτήσει την θέση του σαν μονοπώλιο αναιρεί και καταργεί τον ελεύθερο ανταγωνισμό. Οχι όμως σε όλο το μήκος και πλάτος της παραγωγικής διαδικασίας. Η γέννεση του μονοπωλίου στην πράξη καταστρέφει τον ελεύθερο ανταγωνισμό στα χαμηλά επίπεδα παραγωγής, συγκεντρώνοντας σκόρπια και μικρά μέσα παραγωγής. Η διαδικασία γέννεσης του μονοπωλίου, καταστρέψει πολλούς μικρούς καπιταλιστές, για να το αποκτήσει ένας. Αποκόπτει δηλαδή πολλούς απο την κατοχή μέσων παραγωγής και στην ουσία σε αυτό το επίπεδο καταργεί βίαια οποιαδήποτε μορφή ανταγωνισμού. Ομως το μονοπώλιο, σε ανώτερα επίπεδα παραγωγής και συγκέντρωσης κεφαλαίων, συνυπάρχει με τον ανταγωνισμό άλλων μονοπωλίων οργανωμένων στην ίδια ή διαφορετική εθνική βάση. Εκεί ο ανταγωνισμός είναι αμείλικτος, με το αναδυόμενο μονοπώλιο να έχει την τάση να ενσωματώνει νέες τεχνικές στην διαδικασία παραγωγής και με αυτό τον τρόπο να ανταγωνισθεί το καθιερωμένο και ισχυρό μονοπώλιο που έχει την τάση να εξασφαλίζει το κέρδος του με τακτικές καθιέρωσης μονοπωλιακών τιμών και κατ΄επέκταση εξολόθρευσης του ανταγωνιστή και συνάμα στασιμότητας της προόδου της τεχνολογίας. Το υπερμονοπώλιο που θα ελέγχει σε έναν κλάδο την παγκόσμια παραγωγή χωρίς κανέναν ανταγωνισμό σε όλη την υφήλιο είναι ανέφικτο στις συνθήκες του καπιταλισμού.) Με λίγα λόγια, σε αυτό το ανώτερο επίπεδο συγκεντρωμένης παραγωγής, ο αμείλικτος και θανατηφόρος καπιταλιστικός ανταγωνισμός συνεχώς δημιουργεί αναδυόμενα μονοπώλια που στην αναδυσή τους προσφέρουν μεν τεχνική πρόοδο, αλλά όσο κατακτούν μεγαλύτερα μερίδια των αγορών μπαίνουν σταδιακά στην θέση των προκατόχων τους και τώρα πιά, για να διατηρήσουν και να ενισχύσουν αυτή την θέση πρέπει να ανταγωνισθούν τους νέους επίδοξους ανταγωνιστές τους με τα ίδια μέσα που ανταγωνίσθηκαν τους ίδιους. Αυτή είναι μια κατάσταση επιδεινούμενης στασιμότητας στην οποία η τεχνολογική πρόοδος όσο θα τίθεται στην υπηρεσία του καπιταλιστικού κέρδους τελικά θα αναγκάζει την τεχνολογία να ανταγωνίζεται την προοδό της μέχρι το σημείο που θα διαμορφώνονται νέες συνθήκες ούτως ώστε ένα νέο τεχνολογικό βήμα να αποδώσει ξανά κέρδη μέσα σε ένα περιβάλλον ακραίου και αρπακτικού μονοπωλιακού ανταγωνισμού. Αυτός ο ανταγωνισμός γεννά την ανισόμετρη και άναρχη καπιταλιστική ανάπτυξη (σήμερα σε εθνικό επίπεδο ... αύριο ίσως σε διαφορετικό) και αυτή με την σειρά της την αναγκαιότητα συνεχών αναδιανομών και ξαναμοιρασμάτων του κόσμου (σήμερα σε εθνικό επίπεδο ... αύριο ίσως σε διαφορετικό, άλλοτε με ειρηνικά μέσα σαν τα καρτέλ κλπ, άλλοτε με πολεμικά και βίαια). Και όλα λειτουργούν υπό την νομοτελειακή τάση (όπως απέδειξε ο Μάρξ) συνεχούς μείωσης του καπιταλιστικού κέρδους που οδηγεί αναπόφευκτα στην ενίσχυση του μονοπωλιακού χαρακτήρα του καπιταλισμού με όλα τα παρεπόμενα, στην υποβάθμιση της αξίας της ανθρώπινης εργασίας (την στιγμή που μόνο απο αυτή προκύπτουν τα κέρδη) και στην ακραία επέκταση και εκμετάλλευση απο τον καπιταλισμό όλης της υδρογείου. Οι περιοχές της γής για παραπέρα εκμετάλλευση έχουν στερέψει, η ανθρώπινη εργασία έχει υποβαθμισθεί σε σημεία βαρβαρότητας και αυτή την διαμορφωμένη κατάσταση έρχεται να την διαχειρισθεί ο ιμπεριαλισμός. Αυτό το τοπίο ο Λένιν το ονομάζει κατάσταση στασιμότητας και σαπίσματος του ιμπεριαλισμού.

  

   Μέχρι σήμερα όλες οι τάσεις κίνησης των κοινωνιών που περιγράφει ο Λένιν ... επιβεβαιώνονται μέχρι κεραίας και μάλιστα μετά την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού, ο μονοπωλιακός χαρακτήρας του καπιταλισμού μαζί και τα συνοδά χαρακτηριστικά του σαπίσματος, αποκτούν παγκοσμιοποιημένα και υπερεθνικά χαρακτηριστικά. Τον ίδιο δρόμο ακολουθεί και η τεχνολογική εξέλιξη και πρόοδος. Μετά την εδραίωση του πρώτου σοσιαλιστικού κράτους της υφηλίου και του πρώτου ιστορικού παραδείγματος για το πώς η τεχνολογική πρόοδος μπαίνει στην υπηρεσία των κοινωνιών (και όχι στην υπηρεσία του κέρδους), τα παγκόσμια τεχνολογικά άλματα ήταν ραγδαία οχι γιατί ο μονοπωλιακός καπιταλισμός είχε την ενδογενή τάση να τα επιτύχει, αλλά γιατί απο την ύπαρξη και μόνο και την τεχνολογική πρόοδο της ΕΣΣΔ, “εκβιάσθηκε” και αναγκάσθηκε να μπεί στον ιδιότυπο παγκόσμιο τεχνολογικό ανταγωνισμό με τον ιδεολογικό αντίπαλο θυσίαζοντας μέρος των κερδών στο βωμό αυτου του αγώνα, όπως εξάλλου και για τον ίδιο λόγο, προέβει στις μισθολογικές και κοινωνικές παροχές στους πολίτες του Δυτικού κόσμου. Η ύπαρξη και η ενίσχυση της ΕΣΣΔ και του σοσιαλιστικού κόσμου μετά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο ανάγκασε τον ιμπεριαλισμό να αμβλύνει προσωρινά τις εσωτερικές του αντιθέσεις, τον ανάγκασε να ανακόψει ως ένα βαθμό την τάση του για σάπισμα, αλλά σε καμμιά στιγμή δεν κατάφερε να υπερκεράσει την κατάσταση στασιμότητας. Κανένα όμως απο τα ουσιώδη χαρακτηριστικά του μονοπωλιακού καπιταλισμού δεν ανετράπει, πολύ δε περισσότερο κανένα δεν τροποποιήθηκε με τρόπο που να εκφεύγει απο τις βασικές γραμμές που καθόρισε εκείνα τα χρόνια ο Λένιν. Μετά την κατάρρευση του υπαρκτού, όλα άρχισαν να παίρνουν και πάλι τον γνώριμο και αναπόδραστο δρόμο τους. Στις μέρες μας η τεχνολογία αιχμής είναι απόλυτα εξαρτημένη στον μονοπωλιακό μηχανισμό του κέρδους σε σημείο που να αναφύονται ακραίες εκδηλώσεις και συμπτώματα σήψης. Σε τεράστια έκταση και σε συντριπτικά ποσοστά κάθε νέα έρευνα και εξέλιξη είναι συνδεδεμένη πρώτα και κύρια με την πολεμική τεχνολογία. Το σημαντικό δεν είναι οτι τα ερευνητικά κονδύλια σε ακόμα μεγαλύτερα ποσοστά κατευθύνονται προς την στρατιωτική βιομηχανία (τα οποία μετά την ήττα του αντίπαλου δέους θα έπρεπε να μειωθούν δραστικά), αλλά οτι κάθε νέο στοιχείο προόδου όλων των τομέων της έρευνας, ακόμα κα των λεγόμενων “κοινωνικών” επιστημών, πρώτα “παραδίδεται” με την απαιτούμενη μυστικότητα στο στρατιωτικοβιομηχανικό σύμπλεγμα, εκείνο φιλτράρει κάθε νέα γνώση και όποια κρίνεται οτι περιέχει μελλοντικά στρατηγικά χαρακτηριστικά τοποθετείται στα άκρως απόρρητα και όποια δεν αξιολογείται σαν τέτοια παραδίνεται με όρους μονοπωλιακού ανταγωνισμού στο υπόλοιπο βιομηχανικό σύμπλεγμα προς εκμετάλλευση. Στις μεγάλες καπιταλιστικές χώρες αυτές οι διαδικασίες είναι πλήρως νομοθετημένες. Χιλιάδες νέες ανακαλύψεις της ιατρικής, της βιολογίας, της γενετικής, της φαρμακολογίας, της ψυχιατρικής, της γεωπονίας, της μηχανολογίας, της χημείας, των υπολογιστικών συστημάτων, της πυρηνικής, της τεχνολογίας των υλικών κλπ κλπ κλπ ... περνούν κάθε μέρα στα “φίλτρα” της στρατιωτικής βιομηχανίας, στερώντας απο τις κοινωνίες τεράστια οφελήματα που θα μπορούσαν να εκριζώσουν πάμπολλες μάστιγες της ανθρωπότητας. Αλλά ακόμα και εκείνες οι τεχνολογίες που τελικά θα λάβουν την έγκριση της στρατιωτικής βιομηχανίας και θα “βγούν στην παραγωγή” με κανένα τρόπο δεν εξυπηρετούν τις κοινωνικές ανάγκες εαν πρώτα και κύρια δεν εξάγουν το υπερκέρδος. Ακλόνητο χαρακτηριστικό παράδειγμα σήψης είναι η συμπεριφορά της φαρμακοβιομηχανίας όσο αφορά την νόσο του AIDS όπου κανονική συγκρότηση καρτέλ, με πολυπλόκαμες διαδικασίες, κρατά τις τιμές των φαρμάκων ψηλά την στιγμή που στο νότιο ημισφαίριο εκτυλίσεται πανδημία της νόσου. Αραγε ποιός προσφέρει τεχνολογικές λύσεις αιχμής στην τάχα παράνομη βιομηχανία των ναρκωτικών ?? Σάπισμα !! Και η υψηλή τεχνολογία υπολογιστών, δικτύων και επικοινωνιών που διευκολύνει (και καταγράφει αδιάκοπα) την ζωή των ανθρώπων (έναντι ακριβού τιμήματος βεβαίως), άραγε πόσα στρατιωτικά φίλτρα πέρασε για να φτάσει σε μας ?? Η στρατιωτική βιομηχανία πόσα επίπεδα τεχνολογίας αιχμής είχε εξασφαλίσει στα συρτάρια της πριν επιτρέψει να μπούν στην “κυκλοφορία” και στην δημόσια χρήση τα δίκτυα Internet, GPS και WiFi ?? Αλήθεια τι τρομερό φαινόμενο σαπίσματος είναι ... οι κοινωνίες να πιστεύουν πως οι τεχνολογίες κάνουν άλματα στα γκαράζ των Steve Jobs και στις γκαρσονιέρες των Bill Gates !! Σάπισμα είναι ... η γνώση που παράγουν τα μέλη της κοινωνίας ... να κατευθύνονται με μαθηματική ακρίβεια σε τέτοιους ρυπαρούς μηχανισμούς. Η γνώση της κοινωνίας, στην υπηρεσία των εκμεταλλευτών της.

... συνεχίζεται ...