Μία παλιά λατινοαμερικάνικη ιστορία. Η Μεξικάνικη επανάσταση (II)

Ο Πάντσο Βίγια (αριστερά), ο συνελευσιακός πρόεδρος Γκουτιέρεζ (κέντρο) και ο Εμιλιάνο Ζαπάτα (δεξιά), σε επίσημο γεύμα μετά την κατάληψη της εξουσίας.

   Οι Συνταγματιστές του Καρράνσα και Όμπρεγκον παρότι αποδυναμωμένοι στόχευαν στην δημιουργία ενός κράτους που θα παρείχε σταθερότητα τόσο για την εκσυγχρονιστική αστική τάξη της χώρας όσο και για τους ξένους επενδυτές ... και οι Συνελευσιακοί του Ζαπάτα και Βίγια επιδίωκαν την εκπλήρωση των δημοκρατικών και κοινωνικών μεταρρυθμίσεων που απαιτούσαν οι αγρότες και οι εργάτες. Ηδη απο το συνέδριο της  Αγκουασκαλιέντες είχε αποφασισθεί πως πρόεδρος της επαναστατικής κυβέρνησης των Συνελευσιακών θα ήταν ο Εουλάλιο Γκουτιέρεζ, πρώην εργάτης ορυχείων, δήμαρχος της πόλης Ζακατέκας, υποστηρικτής αρχικά του Μαγιόν και κατόπιν του Καρράνσα. Ηταν μιά "παράξενη" κυβέρνηση που προσπαθούσε να συνδυάσει το αποσπασματικό πολιτικό πλαίσιο των αγροτών με τον στενά οικονομικό αγώνα των εργατών και τις αμφίσημες επιδιώξεις των μεσαίων στρωμάτων. Ηταν μιά κυβέρνηση που προσπαθούσε να ενσαρκώσει την συμμαχία αγροτών και εργατών ... όμως μέσα σε συνθήκες που δεν είχαν διαμορφωθεί ούτε οι όροι ούτε και οι προυποθέσεις μιάς τέτοιας συμμαχίας. 

   Είναι χαρακτηριστικό πως οι συνδικαλιστικοί ηγέτες των εργατών στην Πόλη του Μεξικό ... αρνήθηκαν να παραστούν στην κοινή εμφάνιση Βίγια - Ζαπάτα στο προεδρικό μέγαρο !!! Ηταν πετυχημένα καλλιεργημένες οι απόψεις μέσα στα εργατικά στρώματα της πόλης πως ο εργάτης ανήκει σε ένα ανώτερο κοινωνικό στρώμα απο αυτό των αγροτών. Δεν γινόταν ούτε λόγος για μόνιμη συμμαχία αγροτών - εργατών πολύ δε περισσότερο για προσπάθειες πολιτικής οργάνωσης μιάς τέτοιας συμμαχίας. Επίσης στα εργατικά στρώματα της πόλης ήταν βαθειά ριζωμένες οι αντικληρικές και αντικαθολικές απόψεις που τους έθεταν σε ευθεία αντίθεση με την βαθειά θρησκευτική πίστη των καθολικών αγροτών. Ας φανταστούμε ... πως θα έβλεπαν οι εργάτες της πρωτεύουσας με τους τόσους αγώνες για τον διαχωρισμό του κράτους από την μισητή καθολική εκκλησία ... τους νικητές αγροτικούς στρατούς να μπαίνουν στην πόλη κρατώντας τα λάβαρα της Παναγίας της Γουαδελούπης !!! Η επαναστατική ορμή των μαζών είχε εκδηλωθεί αλλά η εξουσία που ανέλαβε να υλοποιήσει τους επαναστατικούς στόχους φάνηκε ανίκανη. Ενώ η γή των χασιέντας καταλαμβάνονταν με πρωτοβουλία των ένοπλων επαναστατών ... κανένα διάταγμα στην πραγματικότητα δεν είχε υπογραφεί ώστε η απαλλοτρίωση της γής να αποκτήσει οργανωμένο και νομιμοποιημένο χαρακτήρα. Κανένα διάταγμα δεν είχε εκδοθεί για την ικανοποίηση των εργατικών αιτημάτων για το ωράριο εργασίας και το κατώτερο ημερομίσθιο. Τεράστιες μάζες άρχισαν να ουδετεροποιούνται και να αποσύρουν την στηριξή τους στην επαναστατική κυβέρνηση ειδικά μέσα στα μικροαστικά στρώματα. Ο Ζαπάτα και ο Βίγια δεν είχαν κανένα οργανωμένο σχέδιο ελέγχου της κεντρικής εξουσίας ούτε κανένα σχέδιο πολιτικής έκφρασης της συμμαχίας τους. Αντίθετα σε λίγο ο στρατός του Βίγια επέστρεψε στον βορρά και του Ζαπάτα στον νότο. Εκείνοι οι αγροτικοί επαναστατικοί στρατοί τελικά αποδείχτηκαν "αμυντικοί" στρατοί υπεράσπισης της γής, στρατοί που δεν μπορούσαν αντικειμενικά να θέσουν θέμα εξουσίας. Είναι χαρακτηριστικό ένα επεισόδιο την ημέρα που οι αγρότες μπήκαν στην πρωτεύουσα και ο Βίγια με τον Ζαπάτα επισκέφθηκαν το Εθνικό Μέγαρο. Οταν ο Βίγια προσκάλεσε τον Ζαπάτα να καθήσει στον προεδρικό θρόνο εκείνος απάντησε πως ... "Θα ήταν καλύτερα να τον καίγαμε γιατί όσοι έχουν κάτσει σ΄αυτή την καρέκλα έγιναν εχθροί του λαού". Ηταν εμφανές πως ο πιό ριζοσπαστικός φορέας της επανάστασης - οι ζαπατικοί - δεν είχαν τοποθετημένη ψηλά στις ιεραρχήσεις τους την άσκηση της επαναστατικής εξουσίας σε κεντρικό εθνικό επίπεδο ... έμειναν ικανοποιημένοι με την ανάθεση του υπουργείου Γεωργίας στον γραμματέα του Ζαπάτα, Μανουέλ Παλαφόξ ... αφήνοντας την εφαρμογή της επαναστατικής κυβερητικής πολιτικής σε μετριοπαθείς, μικροαστούς οπαδούς του Βίγια. Στην πράξη η κυβέρνηση του Γκουτιέρεζ - όπως είδαμε - απέφυγε να ψηφίσει έστω και ένα επαναστατικό νόμο και κυρίως εργάσθηκε υπογείως για την διάσπαση του στρατιωτικού μετώπου των αγροτών ... μέχρι την οριστική της αυτομόληση στις γραμμές του εχθρού τρείς μήνες αργότερα. Στην ουσία το αποτέλεσμα της επανάστασης ήταν ... μιά κυβέρνηση μικροαστών ενώπιον επαναστατημένων αγροτών που δεν ξέρουν τι να την κάνουν την εξουσία που διαθέτουν και ενώπιον ενός εργατικού κινήματος με φτωχή ταξική συνειδητοποίηση και στην πράξη ανίσχυρου.
   Η κατάσταση στην ουσία ... ήταν ο ορισμός του πολιτικού κενού ... το οποίο φρόντισαν να "καλύψουν" οι Συνταγματικοί του Καρράνσα. Ο στρατός των Συνταγματικών παρ΄ότι αρχικά σε αποσύνθεση κατάφερε να ελέγχει διάσπαρτους θύλακες εδαφών στην επικράτεια - κυρίως παραμεθόριες περιοχές στο βορρά και το λιμάνι της Βέρα Κρούζ στον κόλπο του Μεξικό. Αυτή την μειονεκτική κατάσταση οι Συνταγματικοί κατάφεραν να την μετατρέψουν σε πλεονεκτική ... για τον λόγο οτι οι πανίσχυροι στρατοί των Ζαπάτα-Βίγια ποτέ δεν μετατράπηκαν σε ένα οργανωμένο τακτικό στρατό ... ποτέ δεν αποφάσισαν μια τελική κατά μέτωπο επίθεση ... περιορίστηκαν σε δράσεις σε πολλά μικρά μέτωπα με πολυδιασπασμένες δυνάμεις κυρίως αφήνοντας στον αντίπαλο την δυνατότητα να ανεφοδιάζεται επαρκώς απο το λιμάνι της Βέρα Κρούζ ... μιά παράμετρος που σταδιακά αποδείχθηκε καθοριστική. Σε όλη αυτή την κρίσιμη περίοδο ο υπουργός Πολέμου της Συνελευσιακής κυβέρνησης, Μάρτιν Γκουσμάν, έκανε οτι περνούσε απο το χέρι του για να σαμποτάρει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά του Καρράνσα. Ειδικά οι ζαπατικοί υπέφεραν απο την αρνησή του να τους διαθέσει πολεμοφόδια και τραίνα. Σε αυτό το σημείο μέσα σε κατάσταση παράλυσης της Συνελευσιακής κυβέρνησης και σταδιακής απογοήτευσης μεγάλων μαζών ... ο Καρράνσα επιχειρεί έναν πολιτικό ελιγμό ... υιοθετεί το βασικό αίτημα για αναδιανομή της γής !!! Οι ελπίδες των αγροτών θα ανανεωθούν αυτή τη φορά απο την αντίπαλη πτέρυγα !!! 
   Αν ο Καρράνσα για λογαριασμό των Συνταγματικών είχε αναλάβει την πολιτική μεταστροφή των αγροτών ... εκείνος που "ανέλαβε" τον προσεταιρισμό του εργατικού κινήματος ... ήταν ο Όμπρεγκον. Οι Συνταγματικοί πρώτοι κατάλαβαν την σπουδαιότητα του εργατικού κινήματος, που δεν ήταν μόνο μιά δύναμη σε κάθε μεγάλη πόλη, αλλά επίσης στους σιδηροδρόμους, στα ορυχεία και στα λιμάνια. Ενα απο τα πιό τραγικά και ανήκουστα επεισόδια της Μεξικάνικης επανάστασης ... ήταν μιά συμφωνία που υπογράφηκε στην Βέρα Κρούζ στις 17 Φλεβάρη του 1915 ... ανάμεσα στον Όμπρεγκον και στο αναρχικό συνδικάτο "Οίκος του Παγκόσμιου Εργάτη" (Casa del Obrero Mundial - COM), την μεγαλύτερη εργατική οργάνωση της χώρας που αριθμούσε 200.000 μέλη απ΄όλους τους επαγγελματικούς κλάδους της μεξικάνικης οικονομίας. Με την συμφωνία οι Συνταγματικοί υποσχόταν στο συνδικάτο πλήρη ελευθερία δράσης, παραχώρηση χρημάτων, χώρων συγκέντρωσης και τυπογραφεία ... με αντάλλαγμα την οργάνωση "Κόκκινων Ταγμάτων" για την κατάταξη των εργατών στον Συνταγματικό στρατό !!! Η συμφωνία απέφερε στους Συνταγματικούς τέσσερα τάγματα απο βιομηχανικούς εργάτες και οικοδόμους συνολικής δύναμης 12.000 ανδρών !!! 

Οπλισμένοι εργάτες των "Κόκκινων Ταγμάτων" κατευθύνονται στο μέτωπο ... ενάντια στους αγρότες !!!

   Ακόμα και όταν ο Όμπρεγκον έταζε στο εργατικό συνδικάτο μελλοντική αύξηση αποδοχών και μείωση του ωραρίου (εννοείται όταν θα καταλάμβαναν την εξουσία οι Συνταγματικοί) ... η προδοτική τελικά κυβέρνηση των Συνελευσιακών δεν πήρε ούτε ένα νομοθετικό μέτρο υπέρ των εργατών κατά την διάρκεια της παραμονής της στην κυβένηση ... αλλά ούτε οι ζαπατικοί είχαν την αναλυτική πολιτική δυνατότητα να αποκωδικοποιήσουν την βαρύτητα των εξελίξεων και να επιβάλουν τα αναγκαία φιλεργατικά μέτρα που έτσι κι΄αλλοιώς ήταν απο τα βασικά αιτήματα της επανάστασης. Οι Συνταγματικοί και ο Όμπρεγκον θα δείξουν το πραγματικό τους πρόσωπο στο αναρχικό συνδικάτο ... μόλις ένα χρόνο αργότερα όταν το 1916 συνέτριψαν βίαια την γενική απεργία που κήρυξαν οι εργάτες. 
   Στα μέσα του Γενάρη του 1915 η Συνελευσιακή κυβέρνηση εγκαταλείπει την πρωτεύουσα και ο στρατηγός Όμπρεγκον ξεκινάει την πορεία για την ανακαταληψή της. Στο διάστημα μεταξύ 6/4/1915 και 11/07/1915 ο Βίγια γνώρισε τέσσερις βαρειές ήττες απο τα πειθαρχημένα κόκκινα τάγματα των εργατών του  Όμπρεγκον ... την ίδια περίοδο που οι αμερικάνοι σταματούν την παροχή βοήθειας στον Βίγια. Ουσιαστικά η μεραρχία του Πάντσο Βίγια έπαψε να υπάρχει σαν οργανωμένη στρατιωτική δύναμη. Ο Ζαπάτα αηδιασμένος απο την προδοσία του Γκουσμάν αλλά και απο την ενέργεια του Βίγια να συλλάβει και να εκτελέσει ένα μέλος του επιτελείου του (τον Μαρτίνεζ επειδή είχε προσβάλλει σε ένα άρθρο του την μνήμη του "μάρτυρα" Μαδέρο - ο Βίγια παρέμενε πάντα πιστός μαδερικός) ... αποσύρεται στην Μορέλος. Ο Καρράνσα στην εξουσία ... τον Δεκέμβρη του 1915 οργανώνει μιά πανίσχυρη φάλαγγα 40.000 στρατιωτών υπό την ηγεσία του αδίστακτου στρατηγού Πάμπλο Γκονζάλεζ ... που εισβάλει στην Μορέλος καταστρέφοντας, τρομοκρατώντας, δολοφονώντας, λεηλατώντας. Ταυτόχρονα εκδίδει προεδρικό διάταγμα με το οποίο χορηγεί αμνηστία σε όσους αρχηγούς συμφωνούσαν να καταθέσουν τα όπλα και να δηλώσουν υπακοή στην νέα κυβέρνηση. Πολλοί επαναστάτες διοικητές αποδέχθηκαν την αμνηστία αποστρατεύοντας τους άνδρες τους ... απογυμνώνοντας το αντάρτικο και απομονώνοντας τον Ζαπάτα ... που όμως συνέχισε να μάχεται, απορρίπτοντας τις κυβερνητικές προσφορές για αμνηστία και παραχώρηση τίτλων και γής. Οσο ο Ζαπάτα αναγκαζόταν να αποσυρθεί στα βουνά ... οι κυβερνητικοί του Καρράνσα διέλυαν κάθε ζαπατική δομή και επέστρεφαν την γή στους μεγαλογαιοκτήμονες. Μεχρι το 1917 όλη η γή είχε επιστραφεί στους γαιοκτήμονες αλλά και σε πολλούς αξιωματούχους της νέας κυβέρνησης όπως επίσης και σε πολλούς πρώην ζαπατικούς που είχαν αλλάξει στρατόπεδο.
   Οταν ο Καρράνσα ξέμπλεξε οριστικά με τους αγροτικούς στρατούς στα μέσα του 1916 ... είχε ελεύθερο το πεδίο για να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε άλλη κοινωνική αμφισβήτηση. Είχε έρθει η σειρά των εργατών ... που δεν είχαν δεί κανένα χειροπιαστό φιλεργατικό μέτρο απο την Συνταγματική κυβέρνηση την ίδια στιγμή που η έλλειψη τροφίμων, η ανεργία, η συνεχής υποτίμηση του νομίσματος που ξευτέλιζε τους μισθούς δεν τους επέτρεπαν να ικανοποιήσουν ούτε τις βασικές τους ανάγκες. Ο Καρράνσα διατάζει την διάλυση των "Κόκκινων Ταγμάτων" και στα τέλη Ιούνη του 1916 ... όταν εκδηλώθηκε μιά γενική εργατική απεργία ... τμήματα του στρατού θα περικυκλώσουν τα κεντρικά γραφεία του συνδικάτου COM (Casa del Obrero Mundial), θα συλλάβουν τα ηγετικά στελέχη και η δράση της οργάνωσης θα κηρυχθεί παράνομη. Το εργατικό κίνημα ... "πατιέται" σαν άχρηστη στυμμένη λεμονόκουπα !!!

Sugarcane - Diego Rivera

   Ενώ οι στρατοί του Καρράνσα είχαν κατανικήσει τις δυνάμεις των Βίγια - Ζαπάτα ... δεν είχαν σταθεί ικανοί να νικήσουν και το προγραμμά τους ... που όπως φάνηκε είχε "εισχωρήσει" μέσα στο ίδιο το στρατόπεδο των Συνταγματικών. Ο Καρράνσα πιστός υπηρέτης των συμφερόντων των πλούσιων γαιοκτημόνων και των βιομηχάνων ... συγκάλεσε τον Σεπτέμβρη του 1916 μιά συνταγματική συνέλευση στο Κερετάρο ... στην οποία διαπίστωσε πως οι συντηρητικοί είχαν 80 ψήφους και οι ριζοσπάστες 130 !!! Αυτό το δεδομένο ... απο την μιά ήταν ένα μέτρο για το ότι τεράστιες μάζες απογοητεύτηκαν απο την εξέλιξη της αγροτικής επανάστασης, ουδετεροποιήθηκαν, αποστρατεύθηκαν και τελικά πήγαν με το μέρος των αντιπάλων της επανάστασης ... και απο την άλλη ήταν μια ισχυρή ένδειξη προς τους συντηρητικούς πως για να δοθεί ένα τέλος στην επανασταστική διέγερση των μαζών θα έπρεπε να υποχωρήσουν στα "πληβειακά" αιτήματα ... τουλάχιστον στα χαρτιά. Οι διαπραγματεύσεις της συνέλευσης κράτησαν έξι μήνες και τελικά παρήγαγαν ένα νέο σύνταγμα που θέσπιζε με νόμο τα κύρια ζητήματα της επανάστασης. Το σύνταγμα προέβλεπε ... την διάλυση των χασιέντας, την διανομή της γής στους αγρότες και τις ιθαγενείς κοινότητες ... διακήρυσσε οτι το υπέδαφος της χώρας ανήκε στον λαό. Θεσπίζονταν τον εργατικό δικαίωμα του συνδικαλισμού και της απεργίας, τερμάτιζε ο έλεγχος της εκπαίδευσης απο την καθολική εκκλησία και απαγορεύθηκε η αναμειξή της στα πολιτικά και κοινωνικά θέματα !!! Τον Μάη του 1917 ο Καρράνσα έγινε ο πρώτος πρόεδρος της νέας Μεξικάνικης Δημοκρατίας.
   Στην πράξη αποδείχθηκε πως το νέο σύνταγμα της χώρας δεν ήταν τίποτα άλλο παρά ένας συμβιβασμός ... στα χαρτιά. Ανοιχτά πλέον ο Καρράνσα υπηρετούσε την τάξη των καπιταλιστών ... με αποτέλεσμα γρήγορα να σχηματισθεί μιά νέα αντιπολίτευση που στην ουσία αντιπροσώπευε την μικροαστική τάξη . Επικεφαλής αυτής της αντιπολίτευσης τέθηκε η ριζοσπαστική πτέρυγα των Συνταγματικών ... ο γνωστός μας Όμπρεγκον, ο Κάλες και ο Αντόλφο ντε λα Χουέρτα (καμμιά σχέση με τον Βικτοριάνο Χουέρτα). 
   Εν τω μεταξύ συνέβη ένα άλλο σημαντικό γεγονός που έκλεινε έναν μεγάλο κύκλο της μεξικάνικης επανάστασης. Ο Ζαπάτα που συνέχιζε με μικρότερες δυνάμεις και απομονωμένος τον αγώνα στα βουνά ... σε μιά απέλπιδα προσπάθεια να βρεί συμμαχικά ερείσματα στον στρατό ... αγνόησε την έμφυτη καχυποψία του και τους συνομωτικούς κανόνες του αντάρτικου και προσπάθησε να έλθει σε επαφή με έναν συνταγματάρχη του ιππικού των κυβερνητικών δυνάμεων, ονόματι Χέσους Γκουαχάρδο που τον είχε ειδοποιήσει μυστικά πως ήθελε να αυτομολήσει με τους άνδρες του στην πλευρά των ανταρτών. Μάλιστα ο Γκουαχάρδο έδωσε στον Ζαπάτα τις εγγυήσεις που αυτός ζητούσε, εκτελώντας λιποτάκτες ζαπατικούς που υπηρετούσαν στο σύνταγμα του Γκουαχάρδο. Η παγίδα είχε στηθεί. Στις 10 Απρίλη του 1919 φτάνοντας ο Ζαπάτα στην συνάντηση ... ο Γκουαχάρδο ύψωσε το σπαθί του και έδωσε παράγγελμα τιμητικού σαλπίσματος. Οι στρατιώτες προσποιήθηκαν πως παρουσίαζαν όπλα και άμεσα ... εκτέλεσαν επι τόπου τον Εμιλιάνο Ζαπάτα. Το πτώμα του μετεφέρθηκε στην Κουάουτλα για να το δεί ο λαός και να μην μείνουν αμφιβολίες για τον θάνατο του επαναστάτη. 
   "Καλύτερα να πεθάνεις όρθιος, παρά να ζείς γονατιστός" Ο θρύλος του θα ζούσε για πάντα.

   Με τον Ζαπάτα νεκρό, στις 23 Απρίλη του 1920 ο Όμπρεγκον με τους περισσότερους στρατηγούς των επαναστατών συσπειρωμένους γύρω του ... διακηρύσσει ένα νέο επαναστατικό μανιφέστο ... με κατάληξη στις 21 Μάη του 1920 οι στασιαστές να συλλάβουν και να εκτελέσουν τον Καρράνσα και ο στρατηγός Όμπρεγκον να αναλαμβάνει την εξουσία !!! Ο Όμπρεγκον παρέμεινε πρόεδρος απο το 1920 ως το 1924 όταν τον διαδέχθηκε ο συντροφός του στα όπλα Πλουτάρκο Ελίας Κάλες που έμεινε πρόεδρος ως το 1928. Με ένα μεγάλο μέρος της πορφυριανής αστικής τάξης να έχει εγκαταλείψει την χώρα, με την υπόλοιπη καπιταλιστική τάξη πολιτικά άστεγη και χωρίς ηθικό, με τις παλιές επαναστατικές δυνάμεις αφοπλισμένες και διαλυμένες και το εργατικό κίνημα τσακισμένο μεν αλλά σε φάση αναδιοργάνωσης και συγκέντρωσης δυνάμεων (το Κομμουνιστικό Κόμμα του Μεξικό ... ιδρύθηκε μόλις το 1919 - Partido Comunista Mexicano - PCM) ... ο Όμπρεγκον επιδόθηκε σε μιά προσπάθεια να θέσει υπό τον ελεγχό του και να υποτάξει τα εργατικά συνδικάτα και τις αγροτικές οργανώσεις και να τα μετατρέψει σε κοινωνικα στηρίγματα του νέου καθεστώτος. Σε αυτό το σημείο να υπενθυμίσουμε πως μιά παρόμοια διαδικασία άσκησης εξουσίας ... "άρχιζε" σε μιά άλλη γωνιά του κόσμου. Στην Ιταλία του Μουσολίνι και του φασισμού. Ενας παλιός ηγέτης της Casa del Obrero Mundial (COM), ο ηλεκτρολόγος Λουίς Ναπολεόν Μορόνες της Εργατικής Περιφερειακής Ομοσπονδίας του Μεξικό (CROM - διάδοχο συνδικάτο του COM) ... ένα τυπικό μέλος της εξαγορασμένης εργατικής αριστοκρατίας ... ήταν ένα απο τα βασικά στηρίγματα του Όμπρεγκον (και αργότερα του Κάλες) για την υλοποίηση των σχεδίων της μετατροπής των παλιών εργατικών συνδικάτων σε ξεπουλημένα εργοδοτικά συνδικάτα, ισχυρά εξαρτημένα απο τον κρατικό μηχανισμό και στην αποδυνάμωση των ριζοσπαστικών αναρχικών δυνάμεων που είχαν απομείνει και των αναδυόμενων κομμουνιστικών δυνάμεων μέσα στο εργατικό κίνημα. Παράλληλα ειδικά μετά τον θάνατο του Ζαπάτα, ο Όμπρεγκον  διαπραγματεύτηκε με τους ζαπατιστές ηγέτες που είχαν απομείνει, το μοίρασμα γής στους οπαδούς τους στην πολιτεία της Μορέλος, σβήνοντας με τέτοιες εξαγορές κάθε επαναστατική σπίθα. Την ίδια περίοδο η μεξικάνικη κυβέρνηση, εκβιαζόμενη απο τις ΗΠΑ αναγκάσθηκε για να μην ανατραπεί ... να υπογράψει σύμφωνο που όριζε το Μεξικό να καταβάλει στις ΗΠΑ παλιές πολεμικές αξιώσεις και χρέη δεσμευόμενο επίσης να μην απαλλοτριώσει τις ξένες εταιρείες πετρελαίου. Κάπως έτσι έληξε η πρώτη - ας πούμε - φάση της Μεξικάνικης επανάστασης στις αρχές της δεκαετίας το ΄20 ... και άρχισε μιά περίοδος οκτώ χρόνων "ηρεμίας" στη διάρκεια των οποίων θα εξελισσόταν η διαδικασία της καπιταλιστικής ανάπτυξης και της κρατικής οικοδόμησης (συχνά με σκληρή αντιπαλότητα ανάμεσα σε διάφορα τμήματα της αστικής τάξης και στην κρατική γραφειοκρατία) ... αλλά πάντως με τα εργατο-αγροτικά αιτήματα μεταρρύθμισης να παραμένουν ανεπίλυτα. 

   Ενα απο τα τελευταία "επεισόδια" της πρώτης αυτής θερμής φάσης της μεξικάνικης επανάστασης ... που δεν είχε σημαντική επίδραση στην εξέλιξη των γεγονότων αλλά αξίζει να αναφερθεί ... ήταν η τύχη του Πάντσο Βίγια. Ηδη απο τις αρχές του 1916 ο Βίγια είχε βγεί αποδυναμωμένος στην παρανομία στα βουνά του βορρά. Μόλις η κυβέρνηση των ΗΠΑ αναγνώρισε την κυβέρνηση Καρράνσα ... ο Βίγια (που παλιότερα κατά διαστήματα ανεφοδιάζονταν απο τους αμερικάνους) ... εκδήλωσε ένοπλη επίθεση στο αμερικάνικο έδαφος !!! Ηταν η πρώτη και μοναδική εισβολή στο έδαφος των ΗΠΑ μέχρι σήμερα !!! Στις 9 Μάρτη του 1916 ο Βίγια με 500 αντάρτες επιτέθηκαν στην αμερικάνικη κωμόπολη Κολόμπους και στην μάχη σκοτώθηκαν 100 μεξικάνοι και 19 αμερικάνοι. Η πιθανότερη εκδοχή ήταν πως ο Βίγια προσπαθούσε να μπλοκάρει την προσέγγιση του Καρράνσα με τους αμερικάνους, παρότι κάποιοι υποστηρίζουν πως ο Βίγια παρασύρθηκε στην τυχοδιωκτική ενέργεια απο αμερικάνικους κύκλους που αναζητούσαν αφορμή για νέα εισβολή στο Μεξικό. Πράγματι λίγες μέρες μετά, στις 15 Μάρτη του 1916 ένα εκστρατευτικό αμερικάνικο σώμα εισέβαλε στο Μεξικό και παρέμεινε στην χώρα μέχρι την αρχή του 1917. Επικεφαλής ήταν ο στρατηγός Πέρσινγκ και συμμετείχαν οι ανθυπολοχαγοί Πάτον και Αιζενχάουερ !!! Ο Βίγια συνέχισε το αντάρτικο και μετά την αποχώρηση των αμερικάνων. Οταν ο Καρράνσα είχε απομακρυνθεί απο την εξουσία ... ο Βίγια δέχθηκε την προσφορά αμνηστίας του Όμπρεγκον. Χωρίς να χάσει τον βαθμό και το αξιωμά του, ο Βίγια αποσύρθηκε με την φρουρά του σε ένα αγρόκτημα που του παραχωρήθηκε. Τρία χρόνια μετά, στις 20 Ιούλη του 1923 λίγο έξω απο το αγρόκτημα σε μιά ενέδρα ... ο Βίγια δολοφονήθηκε μαζί με πέντε άνδρες της φρουράς του. 

Η αφίσα επικήρυξης του Βίγια απο την αμερικάνικη αστυνομία

   Η "ήσυχη" περίοδος καπιταλιστικής ανάπτυξης του Μεξικό ... αλλά με τα βασικά αιτήματα της επανάστασης να παραμένουν νεκρά άρθρα του συντάγματος ... τελείωσε το 1928 με την δολοφονία του Αλβάρο Όμπρεγκον και με το ξέσπασμα της παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης του 1929. Το 1924 οπότε ο Όμπρεγκον αποχώρησε απο την προεδρία και ανέλαβε ο Κάλες ... στην ουσία δεν άλλαξε τίποτα απο την πολιτική που είχε σχεδιάσει ο Όμπρεγκον ... τόσο που τους δύο αυτούς προέδρους να τους αποκαλούν ... δικέφαλο πρόεδρο. Ενας φανατικός καθολικός ήταν ο δολοφόνος του Όμπρεγκον ... με αυτή την δολοφονία να έχει τεράστια επίδραση στην μεξικάνικη κοινωνία και να απειλεί να ρίξει ξανά τη χώρα σε περίοδο αναταραχής δεδομένου οτι τελείωνε η προεδρική θητεία του Κάλες. Το 1929 ο Κάλες ... σε μιά προσπάθεια να διατηρήσει την κοινωνική ηρεμία ... ίδρυσε το Εθνικό Επαναστατικό Κόμμα (Partido Nacional Revolucionario - PNR) ... γύρω απο το οποίο συσπειρώθηκε η ελίτ της χώρας αλλά ποτέ το κόμμα αυτό δεν απέκτησε πλατιά λαική υποστήριξη. Ο Κάλες απο το παρασκήνιο είχε τον πλήρη πολιτικό έλεγχο (απο το 1929 ως το 1934 κινούσε τα νήματα για την αλλαγή τριών προέδρων) ... οικοδομώντας ένα καθεστώς βασισμένο κατά πολύ στα πρότυπα του φασιστικού καθεστώτος του Μουσολίνι μέσα στο οποίο προσπαθούσε να "κρύψει" τα ανεκπλήρωτα αιτήματα της επανάστασης μέσα στην δίνη της εξελισσόμενης οικονομικής κρίσης. Το κόμμα του PNR και το κράτος που οικοδομούσε ο Κάλες το χαρακτήριζαν ... βοναπαρτικό κόμμα-κράτος !!! 
   Το κράτος του Κάλες και του PNR προσπαθούσε να ελέγξει και το αναδυόμενο εργατικό και αγροτικό κίνημα μέσω του κρατικού συνδικαλισμού που είχε εγκαινιάσει ο Μορόνες. Παρ΄όλα αυτά συνέχιζαν να εκδηλώνονται νέα αγροτικά και εργατικά κινήματα ... τις περισσότερες φορές απλά σαν διεκδίκηση οικονομικών στόχων ... και κυρίως με την λογική άσκησης πίεσης στην κυβέρνηση για να εκλπηρώσει τους νομοθετημένους στόχους της επανάστασης τους οποίους αγνοούσαν αλλεπάλληλες κυβερνήσεις. Ομως άρχισαν να κάνουν την εμφανισή τους και εκείνες οι δυνάμεις που διακήρυσσαν πως τελικά το μεταεπαναστατικό μεξικάνικο κράτος δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα νέο καπιταλιστικό κράτος και πάλευαν να το ανατρέψουν. Το νεαρό Κομμουνιστικό Κόμμα του Μεξικό ... έκανε όλο και πιό αισθητή την παρουσία τους στις μάζες. Ο Κάλες συνεχίζοντας να κινεί απο το παρασκήνιο τα νήματα των εξελίξεων ... με κύριο στόχο να συνεχίσει την ίδια κατάσταση "σταθερότητας", ειδικά μετά το 1933 που άρχισαν να φαίνονται τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης απο την καπιταλιστική κρίση ... ενώ νομοθετικά παρέτεινε την προεδρική θητεία στα 6 χρόνια, ταυτόχρονα έψαχνε τον υποψήφιο εκείνο που θα τον υπηρετούσε σαν βιτρίνα για την περίοδο 1934-1940. Διάφοροι ανταγωνιζόμενοι στρατηγοί και μέλη της ελίτ ... σπρώχνονταν για την θέση ... αλλά στο τέλος ο Κάλες επέλεξε έναν στρατηγό για τον οποίο όπως φαίνεται είχε την πεποίθηση οτι θα είναι ένας ακόμα "νομοταγής" ακολουθός του. Ηταν ο Λάζαρο Καρντένας. Ομως ο Κάλες ... έκανε λάθος. Αραγε στο ίδιο λάθος είχε πέσει και η μεξικάνικη αστική τάξη ?? 
   Αυτά στην επόμενη ανάρτηση ...